طی دو یا سه سال گذشته، سیاست اطلاعاتی چین در قرقیزستان تشدید شده است. مطالبی در حمایت از پکن و انتقاد از ارزش‌های دموکراتیک به طور مرتب هم در رسانه‌های سنتی و هم در شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها منتشر می‌شود. در میان آنها حساب‌های جعلی و کانال‌های ویژه وجود دارد. تعدادی از سازمان‌ها گزارش می‌دهند که سال‌هاست فعالیت‌های اطلاعاتی چین در آسیای مرکزی، از جمله در قرقیزستان انجام می‌شود.

کانال‌های تلگرام و شبکه‌های اجتماعی

ابتدا به صفحه «سلام قرقیزستان» که برای کاربران فیس‌بوک شناخته شده است، نگاهی بیندازیم. یک کانال تلگرامی هم به همین نام وجود دارد.

هنگامی که این منبع اطلاعاتی برای اولین بار باز شد، اغلب در مورد موضوعات مختلف می‌نوشت و با تصاویر و فیلم‌های جالب به زبان روسی خوانندگان را به خود جذب می‌کرد. اخیراً به طور فزاینده‌ای شروع به روی آوردن به موضوع چین کرده است و نشریات بیشتری در حمایت از جمهوری خلق چین یا رویدادها، آمارها، عکس‌ها، ویدیوها و اخبار مرتبط با آن منتشر می‌شود.

صفحه «سلام قرقیزستان» در فیس‌بوک

به عنوان مثال، اگر در کانال تلگرام «سلام قرقیزستان» واژه «چین» را جستجو کنیم، خواهیم دید که از ژانویه 2021 تا پایان نوامبر 2023، 406 پیام در این زمینه و 101 خبر حاوی کلمه «پکن» منتشر شده است. اغلب گزارش می‌شود که چین کمک بزرگی به قرقیزستان و دیگر کشورهای آسیای مرکزی می‌کند، طرفین روابط اقتصادی نزدیکی دارند و برنامه دولت پکن در حال به ثمر نشستن است. بدهی قرقیزستان به چین نیز مدام مطرح می‌شود.

این هم گزیده‌ای از انتشارات کانال تلگرامی «سلام قرقیزستان»: «می‌توان گفت که اجلاس بیشکک اولین سکویی بود که اولین تأکید آشکار بر ژئوپلیتیک و تقسیم جهان روی آن قرار گرفت. زیرا سه کشور سازمان همکاری شانگهای – ایران، چین و روسیه – به وضوح و بلافاصله اولویت‌های خود را در روابط با غرب تشریح کردند».

علاوه بر این بحث‌ها، مصاحبه‌ها به طور مرتب منتشر و سفرهای دو دِوِن، سفیر چین در قرقیزستان پوشش داده می‌شود. همه اینها با اظهارات ضدغربی به اصطلاح «کارشناسان» مختلف همراه شده است.

رئیس‌جمهور قرقیزستان و سفیر چین

سلام قرقیزستان همچنین پست‌های سایر کانال‌های تلگرامی مشابه یا موضوعات مشابه را منتشر و تفسیر می‌کند، از جمله کانال‌های تلگرامی «Полит Ломбард»، «Дипломатия»، «САЕАС ФОКУС»، « На Востоке не все как кажется»، «Солнце встаёт на Востоке»، «Логистан»، «Турецкий Гамбит» و «Горькая Правда». این کانال قرقیزی همچنین مطالبی را از پلتفرم‌هایی مانند «Сегодня KZ»، «Вокруг Узбекистана»، «Читай Китай»، «Институт Китая и современной Азии»، «Политика в Большом Индо-Пасифике»، که رویدادها را در کشورهای همسایه پوشش می‌دهد، تبلیغ و منتشر می‌کند و آنها نیز به نوبه خود، پست‌هایی را از «سلام قرقیزستان» و دیگر پلتفرم‌های ذکر شده به اشتراک می‌گذارند. آنها نیز طرفدار چین و روسیه و مخالف غرب هستند.

دو هفته پیش، نشریه مستقل قرقیزی «ПолитКлиника» تحقیقاتی را منتشر کرد که نشان داد کانال‌های تلگرامی فوق تبلیغات روسیه را انجام می‌دادند. روزنامه‌نگاران دیتا این نشریه با تجزیه و تحلیل محتوای صفحات «Салам Кыргызстан»، «Тентек кыз» و «Две точки зрения» در فیس‌بوک و کانال تلگرام «Полит Ломбард» دریافتند که هدف آنها تقویت نفوذ روسیه در قرقیزستان و در آسیای مرکزی است.     

پس از تجزیه و تحلیل حدود 5000 پیام منتشر شده در این صفحات و کانال‌ها از ژانویه 2022 تا فوریه 2023، نویسندگان تحقیق دریافتند که یک پنجم پیام‌ها با هدف افزایش نفوذ روسیه در قرقیزستان و بیدار کردن احساس اشتیاق و نوستالژی برای اتحاد جماهیر شوروی است.

خبرنگاران نشریه «ПолитКлиника» در گفتگو با خبرگزاری «Азаттык» گفتند که متوجه شده‌اند کانال‌های تلگرامی مورد بحث نیز تبلیغات چینی انجام می‌دهند. همان طور که خبرنگاران اشاره کردند، کانال‌ها به موضوعاتی توجه می‌کنند که در آن منافع دو قدرت تلاقی می‌کند. اما در شرایطی که منافع دو کشور منطبق نیست، عمدتاً از موضع مسکو حمایت می‌کنند.

چینارگُل جومابیکُوا، روزنامه‌نگار نشریه «ПолитКлиника» در مورد برخی از مشاهدات انجام شده در طول تحقیقات گفت: «از آنجایی که ما تحلیل کردیم که هدف آنها کدام کشورهاست، توجه زیادی به چین نکردیم. اما متوجه شدیم که روسیه و چین همیشه با هم ارائه می‌شوند. ما متوجه شدیم که این ایده که «چین شریک اصلی کشورهای آسیای مرکزی است» اغلب دیده می‌شود. علاوه بر این، چین و روسیه به عنوان کشورهایی معرفی می‌شوند که از «شر» غرب محافظت می‌کنند. اما در عین حال، در مورد ساخت راه آهن چین، قرقیزستان و ازبکستان، برعکس، گفته می‌شود که «پکن ممکن است انگیزه‌های پنهانی داشته باشد». به عبارت دیگر، وقتی صحبت از این موضوع می‌شود، از موضع مسکو دفاع می‌شود. به طور کلی، گزارش‌های زیادی وجود دارد مبنی بر اینکه چین و روسیه «اوراسیا را متحد خواهند کرد» و «قدرت جدیدی خواهند شد». همان طور که متوجه شدیم همه این کانال‌های تلگرامی به یکدیگر متصل هستند. ممکن است از یک جا کنترل شوند. آنها همیشه به یکدیگر اشاره می‌کنند و سبک مشابهی دارند».

علاوه بر این، اخیراً تبلیغات نشریات چینی در بخش قرقیزی فیس‌بوک، اینستاگرام و سایر شبکه‌ها بیشتر دیده می‌شود. اغلب می‌توان تبلیغاتی از رسانه‌های چینی مانند دیلی پیپل، رادیو بین‌المللی چین، CGTN و غیره دید. از یک طرف، این را می‌توان با هدف انتشار اطلاعات یا گردشگری مربوط دانست، اما این شبیه یک روند جدید است.

اخبار نشریات رسانه‌های چینی در بخش قرقیزی فضای مجازی

رسانه‌ها، خبرنگاران و کارشناسان

آکادمی سازمان امنیت و همکاری اروپا (OSCE) در قرقیزستان در مطالعات خود که در سال‌های ۲۰۲۲-۲۰۲۱ انجام شده است، این موضوع را به طور مفصل مورد بررسی قرار داده است. پاییز گذشته، گزارش «مدیریت احساسات در حاشیه غربی: عملیات اطلاعاتی چین در جمهوری قرقیزستان» منتشر شد.

نویسندگان این مطالعه می‌گویند که چین اجرای بی‌سابقه‌ای از منافع خود در آسیای مرکزی را در همه جبهه‌ها آغاز کرده است و مشارکت در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی به سرعت در حال رشد است. آنها دریافتند که چین قبلاً نه تنها با رهبری یا نخبگان قرقیزستان کار کرده است، بلکه از همه انواع ارتباطات برای انتشار اطلاعات در میان مردم استفاده کرده است. در این گزارش آمده است که این فعالیت‌ها از حدود 20 سال پیش آغاز شده و تنها در سال‌های اخیر شدت یافته است.

این مطالعه نشان می‌دهد که مقامات چینی در قرقیزستان سیاستی را برای سرکوب اطلاعاتی که برای آنها ناخوشایند است و ترویج اطلاعات مثبت دنبال می‌کنند. همان طور که در این گزارش آمده است، «این مطالعه سه ویژگی اصلی استراتژی‌های مورد استفاده جمهوری خلق چین را شناسایی کرد: 1) درج محتوا در رسانه‌های قرقیزستان. 2) حضور محلی رسانه‌های چینی؛ 3) مشارکت در شبکه‌های اجتماعی».

بر اساس این گزارش، 22 پلتفرم اطلاعاتی در قرقیزستان فعال هستند که اخبار مثبتی در مورد چین ارائه می‌کنند. به طور مرتب مواد آماده و حمایت مالی به آنها ارائه می‌شود. خبرنگاران به سفرهای کاری به چین می‌روند و پس از بازگشت مطالب خود را در ژانرهای مختلف منتشر می‌کنند.

بر اساس همین مطالعه، حداقل 9 رسانه قرقیزستان قراردادهای همکاری با سازمان‌های چینی امضا کرده‌اند که برخی از آنها در اوایل دهه 2000 تاسیس شده‌اند. این توافقنامه‌ها شامل پوشش منظم اخبار چین، انتشار محتوا و گزارش‌های ویژه و ... است.

مطالعه آکادمی OSCE می‌گوید: «به عنوان مثال، مدیر سابق سازمان ملی صدا و سیمای قرقیزستان طبق یک پست فیس‌بوک، 700 هزار دلار برای این سازمان از چین بین سال‌های 2017 تا 2020 دریافت کرده است تا یک برنامه تبلیغاتی روزانه در تلویزیون و رادیو خود پخش کند. اما با وجود اینکه درج محتوای رسانه‌های چینی در رسانه‌های قرقیزی به چین کنترل بیشتری بر خلق سیمای خود می‌دهد، رسانه‌های چینی اغلب نمی‌توانند با علایق و عادات مردم قرقیزستان سازگار شوند. این به دلیل عدم درک جدی از ویژگی‌های محلی است».

سفیر چین و مدیر سابق سازمان ملی صدا و سیمای قرقیزستان

بر اساس فهرست رسانه‌های خارجی وزارت امور خارجه جمهوری قرقیزستان، سه رسانه جمعی چینی در قرقیزستان ثبت شده است. اینها خبرگزاری شین هوا، Weng Wei Po و Silk Road Observer هستند. علاوه بر این، استودیوی تلویزیونی Dolon TV و مجله Kontimost با بودجه دولت چین در قرقیزستان فعالیت می‌کنند. با این حال، آنها به عنوان رسانه‌های خارجی ثبت نشده‌اند، بلکه به عنوان رسانه‌های خصوصی محلی فعالیت می‌کنند.

مشخص نیست هر کدام چند کارمند دارند، اما همین فهرست نشان می‌دهد که حداقل سه یا چهار و حتی ده نفر برای کار در هر یک رسانه مذکور مجوز دارند. در میان آنها خبرنگاران چینی‌الاصل هستند.

به عنوان مثال، روزنامه «راه ابریشم» حدود ده کارمند دارد و توسط شرکت «توسعه فرهنگی در جاده ابریشم آسیای مرکزی» به زبان‌های قرقیزی و روسی منتشر و به صورت رایگان بین مردم توزیع می‌شود و عمدتاً اخباری از قرقیزستان و همچنین اطلاعاتی در مورد چین و سایر کشورهای آسیای مرکزی را ارائه می‌دهد. علاوه بر این، چنین اطلاعاتی در تارنماهای silunews.kg، ru.siluxgc.com، کانال تلگرام Shelkovui_put و صفحات این نشریه در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود.

روزنامه «راه ابریشم»

بر اساس گزارش آکادمی سازمان امنیت و همکاری اروپا، اکثر رسانه‌های فوق به طور مستقیم وابسته به اداره تبلیغات چین و از حمایت مالی دولت چین برخوردار هستند. همچنین گفته می‌شود آنها به عنوان واسطه بین شرکت‌های چینی فعال در قرقیزستان و مردم محلی عمل می‌کنند.

روزنامه‌نگارانی که برای رسانه‌های چینی کار می‌کنند و خبرنگاران دیگر رسانه‌هایی که با آنها همکاری دارند، هر از گاهی به چین سفر می‌کنند. خبرنگار سابق یکی از این رسانه‌ها به خبرگزاری «آزاتیق» گفت که از اردوگاه‌های سیاسی در چین بازدید کرده است. این روزنامه‌نگار قرقیز که خواست نامش فاش نشود، گفت: «آنها همه نشریات چینی فعال در قرقیزستان را کنترل می‌کنند. تمام مطالبی که ما ایجاد می‌کنیم به چینی ترجمه شده و به مدیریت در چین ارسال می‌شود. بعد از اینکه مشاهده، تصحیح، بررسی و تایید کردند، بعد آن را منتشر کردیم. خبرنگاران همچنین با کارخانه‌ها و شرکت‌های فعال در معدن طلا یا سایر صنایع در قرقیزستان در تماس نزدیک هستند. آنها اطلاعات مربوط به هر رویداد مربوط به چینی‌ها را جمع‌آوری می‌کنند و به پکن می‌فرستند. روزنامه‌نگاران نیز به سفرهای چین اعزام می‌شوند. من حتی از اردوگاه‌هایی که اویغورها در سین کیانگ در آنجا نگهداری می‌شوند، بازدید کردم. دیدم که قرقیزها و اویغورها آنجا زندگی می‌کنند. هدف این بود که «این یک زندان نیست، بلکه فقط یک موسسه آموزشی است». اما ما متوجه شدیم که واقعیت چیز دیگری است. اکنون نه برای رسانه‌های آنها، بلکه برای شرکت‌های خصوصی دیگر کار می‌کنم».

اکنون چندین سال است که گفته می‌شود صدها هزار مسلمان قرقیز، اویغور و قزاق در به اصطلاح «اردوگاه‌های آموزشی سیاسی» در منطقه خودمختار اویغور سین کیانگ چین نگهداری می‌شوند. در حالی که چنین گزارش‌هایی بر اساس تحقیقات و اظهارات شاهدان عینی است، پکن هدف قرار دادن ساکنان سین کیانگ را به دلیل عقاید مذهبی یا سیاسی خود رد کرده و چنین اردوگاه‌هایی را «مراکز آموزش حرفه‌ای» می‌نامد.

تعدادی از رسانه‌های جهانی، از جمله نشریات در قرقیزستان، به انتشار اطلاعات در محکومیت این مشکل ادامه می‌دهند. اما در عین حال، برخی از نشریات قرقیزستان ترجیح می‌دهند به این موضوع دست نزنند. محققان بر این باورند که این نتیجه سرمایه‌گذاری چین در رسانه‌های قرقیزستان است.

نیوا یاو، نویسنده پژوهش آکادمی OSCE، که تأثیر چین بر آسیای مرکزی و افغانستان را مطالعه می‌کند، در صفحه فیس‌بوک خود گفت که «از روزنامه‌نگاران چینی نیز به عنوان تأثیرگذارانی استفاده می‌شود که در شبکه‌های اجتماعی تبلیغات برای مخاطبان جمهوری قرقیزستان منتشر می‌کنند».

نیوا یاو

نیوا یاو افزود: «به دلیل نگرانی چینی‌ها در مورد حمایت از استقلال ترکستان شرقی (سین کیانگ)، چین قرقیزستان را به یک هدف ویژه برای نفوذ رسانه‌ای خود تبدیل کرده است. سفارت چین به حداقل پنج روزنامه‌نگار محلی که چین و سیاست آن، از جمله در سین کیانگ را در کارشان پوشش می‌دهند، مشاوره رایگان خود را پیشنهاد کرد. برخی از روزنامه‌نگاران با ما به مطرح کردند که «طرف چینی از ما خواسته که در این مورد ننویسیم»، «آنها می‌گویند که در سین کیانگ مشکلی وجود ندارد»، «اگر درباره اویغورها بنویسیم، باید با آنها مشورت کنیم».

اما رسانه‌های قرقیزی که با پکن کار می‌کنند، از جمله کانال‌های تلویزیونی، رادیو، روزنامه‌ها و سایت‌ها، به بهانه موضوعات مختلف مطالب خود در مورد چین، مطالب طرف چینی و نظرات کارشناسی را به مناسبت برخی تاریخ‌ها یا بازدیدهای کاری منتشر می‌کنند.

اگر در مورد کارشناسان صحبت کنیم، لیست آنها مشخص نیست. اما برای داشتن یک تصور کلی، باید نگاهی به برخی گزارش‌های اخیر رسانه‌ها بیندازیم. به عنوان مثال، خبرگزاری محلی «عصر بیشکک» مجموعه‌ای از نظرات را در مورد چین منتشر کرد.

مراکز فرهنگی، نشر و سیاست

در بسیاری از موسسات آموزشی قرقیزستان مراکز فرهنگی قرقیزی- چینی یا مراکز کنفوسیوس افتتاح شده است. آنها زبان چینی را آموزش می‌دهند و برنامه‌های مختلفی را برگزار می‌کنند. کارشناسان معمولاً این را «قدرت نرم» می‌نامند.

در جریان سفر صادر جباروف، رئیس‌جمهور قرقیزستان به شیان چین در 17 تا 18 می سال جاری، «توافقنامه ایجاد مراکز فرهنگی متقابل» بین دولت‌های قرقیزستان و چین به امضا رسید که افتتاح مراکز فرهنگی چین در قرقیزستان و قرقیزستان در چین را فراهم می‌کند.

18 اکتبر، در جریان بررسی پیشنویس قانون تصویب این توافقنامه در پارلمان قرقیزستان، نمایندگان پرسیدند چرا از حمایت مالی افراد خصوصی برای افتتاح مرکز فرهنگی قرقیزستان در پکن استفاده شده است.

آینورا عسکرووا معاون وزیر فرهنگ، اطلاعات، ورزش و سیاست جوانان، که این لایحه را ارائه کرد، گفت که مراکز فرهنگی در حال حاضر در نمایندگی‌های دیپلماتیک خارج از کشور فعالیت می‌کنند که به شناخت گسترده قرقیزستان در میان کشورهای توسعه یافته کمک می‌کند. وی گفت: «تصویب این لایحه منجر به ضرر مالی به بودجه کشور نخواهد شد. راه‌اندازی مرکز فرهنگی قرقیزستان در پکن در مرحله اولیه در چارچوب بودجه حمایتی انجام خواهد شد. مرکز فرهنگی چین در بیشکک توسط دولت چین تامین مالی خواهد شد».

اما میرْلان سامیقوجو، نماینده مجلس گفت که این سوال بی‌پاسخ مانده است و تاکید کرد که هنگام ایجاد روابط فرهنگی نباید منافع ملی را فراموش کرد. وی بیان داشت: «ما ابتدا باید روابط فرهنگی خود را با مردمان آسیای مرکزی که به زبان‌های مشابه صحبت می‌کنند، گسترش دهیم و با آنها کار کنیم. من نمی‌خواهم وارد جزئیات شوم، فکر می‌کنم متوجه شده‌اید. فرهنگ هسته اصلی ماست. اگر فرهنگ خود را تحریف کنیم، اگر شروع به انحراف به جهات مختلف کنیم، مشکلات بزرگی پیش خواهد آمد. چگونه می‌توانیم همه اینها را نادیده بگیریم؟ انتظار می‌رود ترویج زبان و فرهنگ طرف مقابل با برگزاری برنامه‌های آموزشی مختلف در مراکز فرهنگی صورت گیرد. دیروز نمایندگان نیز جویای قانونی بودن این موضوع شدند و همچنین پاسخی دریافت نکردند. اگر فرهنگ خود را با فرهنگ سایر ملل بزرگ مقایسه کنیم، مانند ریختن یک لیوان آب به دریاست. سؤال ما این است که آیا در شرایطی قرار نخواهیم گرفت که دریا آب لیوان را محو کند؟»

با این حال، پارلمان قانون مربوطه را در سه قرائت پی در پی در تاریخ 18 اکتبر تصویب و رئیس‌جمهور آن را 24 اکتبر امضا کرد.

انتشارات بزرگ چینی «شانس» نیز در قرقیزستان شروع به کار کرده است. این شرکت که در بسیاری از کشورها، از جمله روسیه فعالیت می‌کند، در سال‌های اخیر کتاب‌های خود را به زبان قرقیزی ترجمه و فروش آنها را در یک فروشگاه ویژه در بیشکک آغاز کرده است. به عنوان مثال اخیراً کتابی با عنوان «یک کمربند – یک جاده» در بیشکک منتشر و عرضه شده است. فیلمی هم با همین موضوع ساخته شد.

مقامات چین و سفارت این کشور در قرقیزستان در مورد اتهامات در مورد تبلیغات خود اظهار نظر نمی‌کنند و فقط گزارش‌هایی از مراکز فرهنگی خود منتشر می‌کنند. 1 دسامبر، در جشن دهمین سالگرد انستیتو کنفوسیوس در دانشگاه دولتی اوش، خانم دو دِوِن، سفیر چین در قرقیزستان در این مورد گفت: «من از طرف سفارت و خودم، سالگرد مهم و موفقیت بزرگ را به معلمان و دانشجویان انستیتو کنفوسیوس تبریک می‌گویم. این موسسه مکانیزمی موثر برای تبادل فرهنگی و تقویت دوستی بین مردم است. موسسه شما بهترین مرکز در بین بیش از 300 مرکز افتتاح شده در 132 کشور است و عنوان الگو در میان مؤسسات کنفوسیوس در اوراسیا را دارد. من به شما اطمینان می‌دهم که سفارت ما تمام کمک‌های ممکن را به فعالیت‌های آن ارائه خواهد کرد».

البته در قرقیزستان مراکز فرهنگی کشورهای دیگر وجود دارد و کتاب‌هایی از زبان‌های دیگر به قرقیزی ترجمه می‌شود. اما از آنجایی که چین همسایه قرقیزستان و یک قدرت بزرگ است، شهروندان قرقیزستان نگران تأثیرات فرهنگی و دیگر همسایه بزرگ خود هستند. با این حال، مقامات قرقیزستان در حال بهبود روابط با چین هستند و می‌گویند دلیلی برای نگرانی وجود ندارد. مقامات قبلی هنگام اعتراض علیه شرکت‌های چینی کار توضیحی انجام می‌دادند، اما مقامات فعلی موضع خود را با اجازه ورود شهروندان چینی بدون ویزا به قرقیزستان بیان کردند.

صادر جباروف، رئیس‌جمهور در جریان سفر خود به ژاپن در پایان نوامبر، در مصاحبه‌ای با کانْسی یوکویامه، خبرنگار NHK، یکی از شرکت‌های صدا و سیمای اصلی این کشور، موضوع چین را مطرح کرد. خبرنگار همچنین از جباروف درباره پروژه «یک کمربند، یک جاده» چین و روابط چین و قرقیزستان سوال کرد.

جباروف در پاسخ گفت: «قرقیزستان و چین روابط نزدیکی دارند. ما مرز مشترکی داریم که بیش از هزار کیلومتر طول دارد. ما از پروژه «یک کمربند، یک جاده» حمایت می‌کنیم زیرا به آن نیاز داریم. قرقیزستان کشوری محصور در خشکی است. ما از طریق جاده و راه آهن از طریق قزاقستان و روسیه به دنیای خارج می‌رسیم، بنابراین قصد داریم از طریق پروژه «یک کمربند، یک جاده» به دریا راه پیدا کنیم. علاوه بر این، مناطق جنوبی و شمالی ما از طریق راه آهن به هم متصل نیستند. اکنون در مسیر بالیقْچی - قوچْقور - قارا کِچِه و تا ماکْمال راه آهن را از شمال به جنوب می‌گذاریم. در مرحله بعد، آن را با راه آهن چین- قرقیزستان- ازبکستان وصل خواهیم کرد. از این طریق مناطق شمالی و جنوبی خود را به هم متصل خواهیم کرد و به خلیج فارس، دریای خزر و سایر بنادر دریایی خواهیم رسید. بنابراین، ما یکی از اولین کسانی بودیم که از این طرح حمایت کردیم. ما با چین روابط خوبی داریم. بین ما هیچ چیز بحث‌برانگیزی وجود ندارد، همه مرزهای ما مورد توافق قرار گرفته و از سوی سازمان ملل به رسمیت شناخته شده است».

در واقع، آغاز پروژه راه آهن چین، قرقیزستان و ازبکستان در سپتامبر گذشته، زمانی که صادر جباروف، رئیس‌جمهور قرقیزستان با شی جین پینگ، رهبر چین در سمرقند دیدار کرد، اعلام شد. مقامات چین، قرقیزستان و ازبکستان در مورد این پروژه به توافق سه‌جانبه دست یافته‌اند.

اما مشکل بودجه است. قبلا گفته می‌شد که ساخت راه آهن تقریباً ۵-۳ میلیارد دلار هزینه دارد، اما اکنون مبلغ دقیق‌تری ذکر شده است - 4.7 میلیارد دلار. از این میزان، ساخت راه آهنی که از خاک قرقیزستان عبور می‌کند، ممکن است بیش از یک میلیارد دلار نیاز داشته باشد.

در عمل، وجوه حاصل از هر پروژه‌ای که با کمک چین اجرا می‌شود، به عنوان بدهی بر دوش قرقیزستان می‌افتد. سرمایه‌گذاری در تعدادی از پروژه‌های بزرگ مانند نیروگاه حرارتی بیشکک، خط انتقال برق فشار قوی «داتْقا-کِمین» و جاده جایگزین که مناطق شمالی و جنوبی را به هم متصل می‌کند، بر بدهی خارجی قرقیزستان افزوده است.

بر اساس برآوردهای اخیر، بدهی دولتی قرقیزستان به 5.9 میلیارد دلار رسیده است. از این میزان 4.4 میلیارد دلار بدهی خارجی است که 1.7 میلیارد دلار آن به چین تعلق دارد.

منبع:

https://rus.azattyk.org/a/32719749.html